Bronnen bij Denkmethoden: intuïtie

Nu bijna twintg jaar na het starten van deze website met toch aanzienlijke belangstelling voor het onderwerp, komt er eindelijk iets verstandigs langs over intuïtie (de Volkskrant, 17-09-2024, door Anna van den Breemer):
  Intuïtie is niet irrationeel

Stemmetje in je hoofd

Bij die bovenkop: klopt, maar wel alleen bij het rationele gebruik ervan.
    Het probleem van intuïtie en vooral de term is het oneigenlijke, meestal emotionele, gebruik. Met veelal ook vormen van of combinaties met wensdenken.
  Wel of niet die nieuwe baan aannemen? De relatie uitmaken of blijven? Bij belangrijke keuzen speelt intuïtie of gutfeeling vaak een rol. Maar wat is intuïtie precies? En is het altijd een goede raadgever?

In zijn boek De kracht van intuïtie vertelt psycholoog Gerd Gigerenzer over zijn vriend Harry die twee vriendinnen had en maar moeilijk kon kiezen met wie hij moest trouwen. Harry dacht aan het advies dat Benjamin Franklin ooit gaf aan een neef in een vergelijkbare situatie: noteer in twee kolommen alle voors en tegens en streep ze tegen elkaar weg. 'Dan zie je in welke kolom de doorslag gegeven wordt.'
    De vriend ging opgelucht aan de slag. 'Toen hij het resultaat zag, gebeurde er iets onverwachts' schrijft Gigerenzer. 'Een stemmetje vanbinnen zei hem dat het niet klopte. En voor het eerst besefte Harry dat zijn hart al beslist had - tegen zijn berekening in en voor het andere meisje.'
   Bij belangrijke en complexe beslissingen hakken veel mensen uiteindelijk de knoop door op basis van hun gutfeeling (onderbuikgevoel). Volgens de Van Dale betekent intuïtie 'inzicht zonder nadenken'. ...

Neen. Het is juist nadenken, maar zonder het gebruik van het bewuste brein.
  ... 'Het is een gevoel waarmee je onbewuste een advies geeft over wat je wel of niet moet doen. Het signaal is sterk, zonder dat je precies kan uitleggen waarom je het voelt', zegt Ap Dijksterhuis, hoogleraar psychologie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hij schreef in 2007 het boek Het slimme onbewuste dat binnenkort in een hernieuwde versie verschijnt.
    Omdat intuïtie vaak als een gevoel wordt omschreven, lijkt het een irrationeel karakter te hebben

Nee, dus.
  ... ... Alsof het de tegenhanger is van ergens verstandig over nadenken. Dat klopt niet. Sterker nog: bij artsen is het luisteren naar intuïtie, ook wel het niet-pluis-gevoel genoemd, normaal bij het zoeken naar een diagnose. 'Artsen hebben een enorme medische kennisbank in hun hoofd. Daaruit kan een gevoel oppoppen als ze een patiënt zien', zegt Erik Stolper, huisarts-onderzoeker bij de vakgroep huisartsgeneeskunde van de Universiteit van Maastricht. Daar wordt samen met Antwerpse collega's onderzoek gedaan naar het niet-pluis-gevoel. 'Dat generen van die kennis gebeurt zo snel, waardoor het een gevoel lijkt dat je niet goed kunt verklaren.'
    Stolper geeft een voorbeeld. 'Op vrijdagmiddag kwam er een meneer langs met keelpijn. De huisarts kreeg het gevoel dat er meer aan de hand was. De patiënt was bleker dan normaal. Hij besloot behalve in de keel ook verder te kijken en voelde een vergrote milt. Hoewel de meneer eigenlijk gewoon met antibiotica naar huis wilde, stond de arts erop dat hij naar de internist ging. Het bleek acute leukemie.'
    De arts kende de patiënt en wist wat een vergrote milt kon betekenen. Ervaring en kennis is dus belangrijk om intuïtie bruikbaar te maken. 'Het is niet verstandig om op je intuïtie af te gaan bij het kopen van een wasmachine of het kiezen van een hypotheekvorm als je daar geen expertise in hebt', beaamt ook Dijksterhuis.

Maar natuurlijk: hoe groter de informatiepool waauit geput kan beten, de beter de resultaten.
   ...    De hoogleraar stelt dat intuïtie in de meeste gevallen het beste systeem is om complexe beslissingen op te baseren. 'Het grote voordeel aan intuïtie is dat het zo'n beetje alle informatie meeneemt die beschikbaar is.'
    Stel: iemand wil een huis kopen en gaat heel bewust een afweging maken van de voor- en nadelen. 'Dan neem je vooral de argumenten mee die goed verbaliseerbaar zijn, zoals het aantal vierkante meters en de aanwezigheid van een tuin. Intuïtie betrekt alles erbij, ook de dingen die moeilijk onder woorden zijn te brengen, maar die wel belangrijk zijn, zoals sfeer.'
    In een experiment vroeg Dijksterhuis aan studenten om te kiezen tussen vier appartementen. Ze kregen veel informatie over zowel de positieve als negatieve eigenschappen. Eén appartement was doelbewust net iets aantrekkelijker gemaakt. De eerste groep moest direct een keuze maken, de tweede groep mocht er even over nadenken en de derde groep werd een paar minuten afgeleid door het maken van een puzzel, waardoor het bewuste denkproces werd verhinderd en het onbewuste zijn werk kon doen.
    Wat bleek? Zestig procent van de deelnemers uit de laatste groep koos het aantrekkelijkste appartement, tegenover 47 procent in de groep die er even over na mocht denken. Van de studenten die onmiddellijk een keuze moest maken koos 36 procent het beste appartement.
    Moet je altijd blindelings vertrouwen op je intuïtie? 'Intuïtie geeft een richting aan', zegt Stolper. 'Daarna gaat een arts over op actie en zal hij meer onderzoek doen.' Dit gaat natuurlijk over de professionele intuïtie van artsen. Valt dit nog te vertalen naar een advies voor het dagelijks leven?
    'Bagatelliseer je intuïtie niet', zegt Stolper. Artsen hebben medische kennis, maar de gemiddelde persoon verzamelt door levenservaring genoeg (mensen)kennis om te kunnen beoordelen of iemand te vertrouwen is en of die nieuwe baan een goed idee is. 'Gebruik je intuïtie als kompas om daarna dit gevoel te onderzoeken.'
    Soms manifesteert intuïtie zich in de vorm van angst, aldus Dijksterhuis. Hoe weet je dan of die nieuwe baan écht niet goed voelt, of dat je gewoon bang bent voor het onbekende? 'Slaap er een nachtje over. Laat het onbewuste sudderen', aldus de hoogleraar. 'De volgende dag weet je vaak wat je te doen staat.'

Het recept ook van deze redactie.
    Waarmee bijna alles zo niet alles over dit onderwerp wel gezegd lijkt.


Naar Denkmethodes , of site home ·.

17 sep.2024