Psychologische praktijktipsKorte behandelingen van de meer alledaagse versies van een groot aantal psychologische problemen die in veel gevallen elders op deze site in meer detail behandeld worden - meer basale psychologische begrippen zijn kort beschreven hier
- een meer overkoepelende beschouwing staat hier
. Dit is een enkele pagina, met aanverwante onderwerpen onder elkaar, in
volgorde als in onderstaande lijst.Een opmerking vooraf: het blijkt uit onderzoek en gezond verstand dat mensen beter in hun vel zitten naarmate ze meer controle hebben over hun levensomstandigheden. De allereerste levensomstandigheid is die van de eigen geest - onderstaand is de bekende verzameling goede raad. Maar waarom lukt dat vaak niet? Om daar wat meer controle over te krijgen, moet je eerst weten hoe die geest werkt. Dat begint met hoe de hersenonderdeeltjes werken, met een duur woord "neurologie". Meer daarover vanaf hier
.De algemene levenshouding (uit: B. Russell, The Conquest of Happiness, p.14, meer bronnen hier  ):
Een voorbeeld van de 'external interests' is "belangstelling voor anderen"
- een betrekkelijk schaarse zaak. Een ander voorbeeld voor een gezonde levenshouding is het hebben van een
realistisch verwachtingspatroon
. Zie ook Negativiteit
.
Communiceren Er zijn twee hoofdsoorten communicatie: de verbale en de non-verbale. Rationele communicatie lijkt alleen mogelijk via de verbale weg, emotionele communicatie gaat in eerste instantie via directe zintuigwaarnemingen .
Voor verbetering van de verbale communicatie, als je probeert iemand een argumenten voor jouw zienswijze te geven, formuleert men meestal allerlei regels voor de rationele of logische (on)geldigheid van argumenten, vaak bekend onder Latijnse namen als tertium non datur ("uitgesloten derde", of zwart-witdenken) , non sequitur (drogredenatie), ad hominum ("op de man spelen"), enzovoort. Daarvan zijn lijsten beschikbaar hier
, en elders, bijvoorbeeld bij Wikipedia
. Op dit punt gaat het om een paar regels die voorafgaan aan de regels van de
logica. En die luiden:1: Alle communicatie in de omgangstaal is per definitie onvolledig - "volledigheid" is een begrip dat beperkt is tot de wiskunde (logica). 2: Als een bepaalde stap of gegeven in een redenatie niet vermeld wordt, vult de andere partij meestal de meest gangbare optie in (in computertaal: de default- of afwezigheidswaarde). 3: Wil men een niet-gangbare betekenis overbrengen, ligt de plicht tot expliciete vermelding ervan bij de spreker/schrijver. 4: Bemerkt een luisteraar/lezer een vermoedelijke niet-gangbare betekenis, ligt bij hem de plicht tot verificatie. Een zeer groot deel van communicatie misverstanden, zowel op het emotionele als rationele vlak, en vaak leidende tot ruzie, ligt in overtredingen van deze regels - een situatie samengevat in: men praat over twee verschillende dingen. Meer over de regels voor de dialoog hier
.Deze regels liggen inbesloten in het denksysteem van de Algemene semantiek
, dat als één van zijn basisregels heeft dat woorden niet precies overeenkomen
met de dingen waar ze voor staan
.
Denken Met denken is het net als met de rest van de natuur: er is eigenlijk oneindig veel van, dus is het vooral een kwestie van uitkiezen. In het begin wordt dat voor je gedaan - dat heet "opvoeden" en "leren". Daarna moet je dat zelf doen en dat is best wel lastig. Het makkelijkst gaat dat door te kijken naar anderen, en of wat zij doen werkt of niet. Vooral dat laatste want daar is ook veel meer van. En wat wel werkt dan zelf proberen te doen, wat vaak nog verdraaid lastig is. Je kan onder "denken" natuurlijk heel veel scharen ("Denk toch eens na!"), maar hier gaat het over de meer abstracte varianten waarbij je ook de term "gezond verstand"
kan laten vallen. Elders op deze site worden allerlei aspecten daarvan uitvoerig
besproken (zoals hier
), maar hier wat snelle tips achter elkaar.
1: Wat je denkt dat de wereld is, is slechts jouw wereldbeeld - en die twee komen beslist niet overeen, want het eerste is eindig en het tweede oneindig, dus de verschillen zijn ook oneindig (ook bekend als "The map is not the territory" )
2: In de werkelijkheid komen geen absoluutheden voor , en wie die
absoluutheden wel in zijn wereldbeeld heeft, komt vroeger of later in de
denk- en andere problemen, en wie een beetje in die richting denkt, vervalt
al heel snel in de absolute versies. En het standaardvoorbeeld is hier
natuurlijk religie maar er zijn ook steeds meer seculiere versies
(ook bekend van Plato
).
3: Alle terminologie van de soort "Alles", Niets", "Iedereen", "Niemand", "Lang", "Kort", "Hoog", "Laag", "Veel", "Weinig", "We", "De Nederlander", enzovoort is van nul en generlei waarde, zoals uiterst inzichtelijk is voor het geval "Lang": "Lang ten opzichte van wat?"
Eigenlijk is 3 dus een uitvloeisel van 2, maar nog veel vaker gebruikt. Wat betreft de afdeling "Lang" en dergelijke is meestal toch wel duidelijk wat er bedoeld wordt: ten opzichte van de menselijke maat. En iets dergelijks geldt ook voor de categorie "We" en dergelijke: men heeft het gemeenlijk over zichzelf. 4: Bij gebrek aan absolute kennis van de dingen, is men gedwongen tot inschatten .
Hierbij behulpzaam is de methode van de extremen
: kijk naar de grootste en
kleinste mogelijke waarde (en hier mag je dan weer wel absoluutheden als nul
en oneindig gebruiken), en schat de relevante positie in ten opzichte van
deze twee, zeg: "Ergens op tweederde van boven". Geef bij de uitkomst aan
binnen welk bereik hij ligt: "Tussen de 20 en 25 procent".Dit is ook wel bekend als "probabilistic thinking". Meer detail bij Statistiek .
Voor wie dat ingewikkeld vindt een variant van een Chinese zegswijze: "Denken is moeilijk, maar kan grotere moeilijkheden in de toekomst voorkomen". En een variatie op een ander: "Denken is moeilijk, vooral goed denken". 5: De methode van omkering : Hiervan is al gebruikt
gemaakt in 3 en 4: als je denkt met een bepaald beeld de situatie wel
redelijk goed ingeschat te hebben, stel je dan ook het omgekeerde voor.In feite zijn 2, 3, 4, en 5, en alle toepassingen hiervan, een beetje af te korten tot "Alles is relatief", maar dan als "Je moet alles in relatie tot elkaar bezien". 6: Een toepassing van 5: reciprociteit ,
bekender als "Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een andere
niet". Alom bekend.
7: Uit de "klassieke" voorbeelden: Occam's razor
: van alle mogelijke beschrijvingen van een situatie of gebeuren,
is de simpelere de meer waarschijnlijke.
8: Een variant van 7: Hanlon's razor. Klassieke versie: "Veronderstel als oorzaak niet kwaadaardigheid, als stompzinnigheid ook mogelijk is". Met als uitbreiding op de plaats van stompzinnigheid allerlei andere mogelijke gevallen, zoals gewoon toeval. Deze schijnt heel moeilijk te vermijden te zijn - "heel" Nederland lijdt eraan in de vorm van het MH17-syndroom. Hier nog wat dingen voor gevorderden: 9: Drempelwaarde .
Waar het gewoon is om te redeneren in de vorm: "Als ik twee
keer zo hard trek gaat het twee keer zo snel", oftewel "lineair" denken,
hebben sommige processen een aanloopwaarde nodig: je moet een minimale
hoeveelheid kracht leveren om iets vooruit te duwen dat op een ruwe
grond staat.
10: Faseovergang: het lineaire denken gaat ook niet noodzakelijkerwijs aan de andere kant: als je het "steeds groter maken" steeds maar voortzet, kunnen er op een gegeven moment dingen gebeuren die je niet verwacht en ook niet te voorzien zijn als je ze niet eerder hebt meegemaakt. Het bekendste voorbeeld is het smelten van ijs: als het minus 10 graden is en je maakt de temperatuur geleidelijk hoger, gebeurt er langere tijd niets, tot ineens zonder waarschuwing het ijs onder je voeten wegzakt. In de wetenschap hoort dit ook wel tot de "Catastrofetheorie", wat genoeg zegt over het belang ervan. 11: Voor zaken die je in de daadwerkelijke wereld zou willen doen: als je een bepaald gevolg hebt voorzien, denk dan ook aan de gevolgen die dat gevolg zou kunnen hebben, met name als er mensen bij betrokken zijn. Verhaal uit India: na een cobraplaag werd een beloning uitgeloofd voor het inleveren van dode cobra's. Gevolg: de mensen ging cobra's kweken. De beloning werd afgeschaft. De mensen lieten de gekweekte cobra's los en de plaag werd nog erger. Dit heet "muliti-layered thinking". Meer denkmethodes zijn verzameld hier
, meer denkfouten hier
.
Troost: wie 1 en 2 aardig in praktijk weet te brengen, mag zich in ieder geval tot top 10 procent qua verlichtheid rekenen, en vermoedelijk ligt dat percentage nog een stuk lager. De mogelijk belangrijkste toepassing ervan ligt in het verwerken van de informatiestromen die via de media tot het individu komen, omdat die stromen sterk vervalst zijn door lieden die het denken manipuleren met drogredenen en contradicties, zie hier  .Waarde van humor
Negativiteit Er zijn diverse aanwijzingen dat negatieve gevoelens natuurlijk zijn: ze behoren waarschijnlijk bij het oude overlevingsinstinct om in het onbekende een potentieel gevaar te zien. Het is een overlevingsinstinct, omdat het de oude mens op de hoede deed zijn, wat zijn overlevingskansen in een gevaarlijke wereld vergrootte. Dat is verankerd in de neurologie van het brein
, waarin de meest basale stemmingsbepalende neurotransmitter noradrenaline
is, dat het gevoel van gevaar en angst oproept.Een tweede mogelijke bron zijn de processen die plaatsvinden tijdens de slaap
: het vermoeden bestaat dat die uit twee hoofdsoorten bestaan: eentje dat
positieve oordelen gebruikt, en eentje met negatieve oordelen. Wordt je je
na het wakker worden van die laatste bewust, dan heet het dat "je slecht
hebt geslapen". Dat uit zich ook in de dagelijkse gedachten die een mens heeft, waarvan volgens schattingen 70 procent negatief gekleurd is
. Waar die negativiteit zichzelf gaat versterken, of anderszins uit de hand
loopt, kan men dus gaan lijden aan diverse psychologische kwalen, met aan de
emotionele kant depressie
, en aan de rationele kant Cynisme
. Deze kwalen zijn dus te voorkomen en te bestrijden door het zich bewust zijn
van dit proces, en het welbewust koesteren van positieve gedachten
.Het feit dat die oorspronkelijk normale negatieve instincten uit de hand kunnen lopen, heeft waarschijnlijk te maken met het nieuwe van de mensheid ten opzichte van alle andere diersoorten die soortgelijke instincten hebben, namelijk zijn de overcapaciteiten van zijn brein, zie hier .Zie ook het gestelde onder Algemene levenshouding
.Niet willen weten Mensen weten zeer veel dingen die ze niet willen weten. Dat is veelal omdat de onbewuste kennis niet overeenkomt met bepaalde emoties, meestal van het nogal egoïstische soort. De meeste voorbeelden zijn van de klein-menselijke soort, maar er zijn een aantal die een bedreiging voor hele volken zijn, en zelfs voor de hele mensheid. Bijvoorbeeld bij het rechtvaardigingen voor het voeren van oorlog, en als belangrijkste, bij het sluiten van de ogen voor global warming. De weerstand tegen dit besef (smeltende gletsjers en poolkappen zijn voor hen niet genoeg bewijs) ligt in de verborgen kennis dat ter bestijding een aanzienlijk hoeveelheid luxe moet worden opgeheven, waaronder het vrije autorijden. Voor een saillant voorbeeld van het eerste, zie onderderstaande voorbeeld uit een boekbespreking over de geschiedenis van het schilderij Guernica )
: Guernica. The Biography of a Twentieth-Century Icon. In die
'levensgeschiedenis' legt Van Hensbergen de nadruk op
Guernica als een propaganda-stuk, een hoogstaand kunstwerk en tevens
machtsmiddel dat politici in verlegenheid wist te brengen, en inzet werd van
esthetische en maatschappelijke twisten. De tijd heeft niets aan het morele
overwicht van Guernica afgedaan, stelt Van Hensbergen, verwijzend naar de
replica van het schilderij in het VN-hoofdkantoor, die uit strategisch oogpunt
werd afgedekt toen de Veiligheidsraad discussieerde over de vraag of een aanval
op Irak gerechtvaardigd was.
Uiterlijkheden Tot de bakerpraatjes en de politieke correctheid van de alfa-intellectuelen hoort het idee dat het uiterlijk onbelangrijk is. Flagrante onzin, natuurlijk, zoals iedereen met enig gezond verstand weet - denk bijvoorbeeld aan zaken als verliefdheid en andere vormen van eerste sociale oordeel: puur op uiterlijk gebaseerd. En in de niet door de politiek-correcte conventies geremde populair wetenschappelijke literatuur staat de waarheid wel onversneden: 'We doen alsof de buitenkant er niet toe doet. Maar de werkelijkheid is keihard: het uiterlijk is wel degelijk belangrijk.'
.
Meer in het algemeen is ook iemands karakter natuurlijk wel degelijk in aanzienlijke mate van zijn uiterlijk af te leiden. Dat dit geen 100 procent relaties en absolute zekerheden zijn doet natuurlijk niets af aan het feit dat het in belangrijke wel werkt. Zonder relatie tussen uiterlijk en karakter kan de film niet bestaan - type casting was onmogelijk - in werkelijkheid is het essentieel voor een goede film
.
Voor een verdere uitwerking voor gebruik op deze website, zie hier .
Macht Het wordt algemeen aangenomen dat de wens naar macht natuurlijk en universeel is, meestal ook verwijzende naar de diersoorten waar men dit machtsstreven ook treft. Maar de natuur is even rijk in zijn tegenvoorbeelden, er zijn waarschijnlijk veel meer diersoorten die niet dit soort machtsstreven kennen. Bij de mensensoort blijkt het streven naar macht in eerste instantie ingegeven zijn door en andere, meer basale, emotie: die van de angst. Macht is een vorm van bescherming tegen de medemens. Trekt men alle angstige van de groep machtsstrevers af, dan is de volgende grootste groep ongetwijfeld die van de ijdeltuiten; van de aloude lijst van dictators tot aan de meest gewone politici is bekend dat wat ze ook zijn, ze ook een aanzienlijke hoeveelheid ijdelheid hebben. Na de angstigen en de ijdeltuiten blijft er eigenlijk niet veel over. Als u zich tot die groep aangetrokken voelt, wordt u aangeraden de sociologische aspecten van het begrip macht te bestuderen, in Gezag en macht
. Voor wie wat aan zijn machtsstreven wil doen, zie zelfonderzoek
.
Ambitie en leidinggeven Uit Psychologie Magazine van juni 2005, artikel Jezelf zijn, over authenticiteit:
Voor een praktisch voorbeeld van een betere aanpak, zie hier
. Nog een paar redenen om voorzichtig te zijn met ambitie staan hier
.
Twee praktische regels: let bij het kiezen van doelen erop in hoeverre ze
bereikbaar zijn zonder hulp van anderen, en denk bij alle streven erom om
het punt te vermijden waar voorbij het gaat ten koste van anderen.
Valkuil van bewondering Televisiemaakster Nathalie Huygsloot, geïnterviewd in de Volkskrant (23-10-2004?) naar aanleiding van haar sleutelroman over succesvol presentator Max Westerman voor wie ze gewerkt heeft: 'Lex [is: Max] staat voor sterrendom. Als mensen voortdurend bewonderd worden, creëren we monstertjes.' Van dezelfde pagina, uit een stukje over de veel bewonderde schrijfster Connie Palmen (de Volkskrant, 23-10-2004?):
Een mooi voorbeeld van het gedrag van een monstertje zoals boven beschreven. Een passende term zou bewonderingsmonstertje zijn, waar er zeer veel van zijn. Het percentage is dusdanig hoog, dat het redelijk aannemelijk is dat de kritiekloze bewondering die eraan vooraf gaat een foute gang van zaken is. Het overkomt veel artiesten, voetballers (in Nederland alle voetballers bij Ajax, waarvan vele monstertjes zijn geworden), en dergelijke - meer voorbeelden hier .
Valkuil van veeleisendheid Volgens de cognitieve therapie de moeilijkste valkuil van het emotionele denken om uit te geraken (voor een voorbeeld, zie hier
). Veeleisendheid is verbonden met andere, meer openbaar geuite psychologische
verschijnselen als idealisme, pessimisme, cynisme, en een algemeen gebrek aan
geluksgevoel. De verbinding loopt ongeveer als volgt: men deelt de wereld in
volgens idealismen, de volle glazen; men merkt vervolgens dat die volle glazen
niet bestaan, alleen gedeeltelijk gevulde glazen, zeg het halfvolle glas.
Veeleisendheid is het niet-genoegen-nemen met een half glas. Dan is men
teleurgesteld bij iedere herhaling dat men een half glas krijgt. Van de
veelvuldige teleurstelling wordt men pessimistisch; van veel pessimisme wordt
men depressief; en van de voorspelbaarheid van de volgend teleurstelling wordt
men cynisch. De overkoepelende aanduiding voor al deze zaken is "gebrek aan
levensgeluk".
Volgens deze visie zijn veeleisendheid en zijn vervolgproblemen veroorzaakt door een elementaire denkfout, een cognitieve fout. Dan is het eigenaardig dat juist de cognitieve therapie hem als de moeilijkste beschrijft, temidden van een veld met zulke sterke mededingers als het minderwaardigheidscomplex. De vermoedelijke reden is dat ze verbonden is met de manier waarop ons denken werkt. Er zijn sterke aanwijzingen dat het cognitieve denken in hoge mate stoelt op wiskundige processen of manieren van omgaan met symbolen, en dat deze processen die ingebakken zitten (een aanwijzing is het bestaan van onopgeleide wiskundige genieën). En een van de basisbegrippen is dat denken is uitgesloten derde: als iets niet niet-waar is, is het waar (of : na twee keer omkeren ben je weer terug in je oorspronkelijke positie). De eerst bekende formulering hiervan is van de Griekse filosoof Aristoteles, tezamen met een paar andere regels het syllogisme van Aristoteles genaamd. Het punt is dat deze regels waar zijn in grote, vooral meer elementairdere, delen van de wiskunde, maar niet in de praktijk. Iedereen weet dan een glas dat niet niet-vol is, daarmee ook vol is - niet-vol kan behalve leeg ook half-leeg zijn, en het omgekeerde van half-leeg is half-vol, maar dat is ook half-leeg! Er bestaan sterke aanwijzingen dat principieel geldt dat voor alle toepassingen van wiskundige redenaties dat zodra men ze loslaat op de praktijk, ze hun universele geldigheid verliezen (voor een alternatief voor het Aristotelische denken, zie de Engelstalige introductie hier
, of de uitgebreidere versie van deze website hier
).Kortom: de persoon die teleurgesteld is over een half-vol glas, is een persoon die een principiële, cognitieve, denkfout begaat: hij verwart zijn ingebakken manier van denken met de verhoudingen in de werkelijkheid. Men zou dus kunnen denken dat de valkuil der veeleisendheid juist bij uitstek geschikt was voor cognitieve therapie. Het blijkt echter dat mensen die lijden aan veeleisendheid vrijwel nooit in een of andere vorm van therapie terechtkomen. De vermoedelijke reden daarvan is dat veeleisende mensen meestal ook lijden aan nog een andere kwaal, die van het egocentrisme, of ook egoïsme. Een andere aanwijzing daarvoor is dat het de veeleisende toch op een of andere manier moet bemerken dat andere mensen ook niet alles krijgen wat ze willen, en dat hun lot dus beslist niet uniek is. Met de constatering dat de cognitieve oplosbaarheid van veeleisendheid overruled wordt door het egocentrisme, lijkt tevens bewezen dat egocentrisme, in al zijn vormen, een nog groter en elementairder probleem is dan veeleisendheid. Voor de maatschappelijke toepassing van het begrip veeleisendheid, zie hier .
Man en vrouw Onder invloed van het zestiger-jaren emancipatie-ideaal, is er een tijdlang gedaan aan de volkomen gelijkheid van man en vrouw - een volkomen dwaasheid, natuurlijk. Inmiddels is er al heel veel geschreven over de daadwerkelijke verschillen, onder het motto van één van de bekendere boeken over het onderwerp: "Mannen komen van Mars, en vrouwen van Venus". De meest in het oog springende verschijningvorm van dit verschil, behalve de uiterlijke zaken, is dat van het taalgebruik. Ook daarover kan je veel praten annex schrijven, maar ook hier is de illustratie de meest trefzekere weg (de Volkskrant, 08-12-2007, door Peter de Wit):
Wat meer geschrijf hier .
Valentijn: bezint eer ge bemint Uit: de Volkskrant, 12-02-2005, bericht in katern Kennis:
Zie ook de uitvoerige behandeling van het thema in When Harry met Sally
en diverse andere romcoms
 .
Partnerkeuze, langere versie Er wordt wel eens gezegd dat de keuze van je huis de belangrijkste in je leven is - dat is natuurlijk onjuist: de belangrijkste keuze is die van je levenspartner. Hoewel nooit onderzocht, is het nauwelijks omstreden dat in 80 procent of meer van de gevallen de vrouw die keuze bepaalt
. Waarmee meteen een belangrijke klacht van vrouwen ontzenuwd kan worden,
namelijk die over het karakter van de man: ze kiezen het soort mannen waar ze
een probleem mee hebben kennelijk zelf uit. Bekend is het voorbeeld van de in de
jeugd mishandelde vrouw, die bovenmatig vaak een mishandelende partner heeft -
veel meer dan dit soort mannen in de populatie voorkomen. Dit bewijst dat de
vrouwen kiezen, en dat ze fout kiezen. Het achterliggende verschijnsel is natuurlijk dat de vrouw kiest voor de krachtige man, de macho, hoogstwaarschijnlijk op grond van evolutionaire overwegingen. Het extreme voorbeeld is dat van vrouwen die voor de ultieme sterke man vallen: de aap - en om aan te geven dat het beslist geen toeval is: geen chimpansee of orang oetan of bonobo, maar een gorilla - naar aanleiding van het voorval van de ontsnapte gorilla in Diergaarde Blijdorp het Bokito-complex te noemen. En voor wie nog aan deze kwalificaties
twijfelt, een vrijwel volledige bekentenis staat hier
.
Partnerkeuze, korte versie:
Man, vrouw en huwelijk Uit: de Volkskrant, 18-05-2005, over onderzoek Vlaamse sociologe Ann van der Troost
Wat betreft mannen is dit pad het makkelijkst te volgen door voortdurend aan het advies van Dr. Phil
te denken: "Go with the flow", waarbij hij bedoelde dat de man de flow
van de vrouw in dagelijkse leven, bijvoorbeeld in de keuken, moet volgen
. Maar het geldt ook op het bovenstaande, wat hoger, niveau - het is de vrouw
die in emotionele en relationele zaken meestal veel beter dan de man weet aan te
geven hoe het gaat en hoe het beter kan. Helaas vertaalt de man dat vaak als
"kritiek", waarna de moeilijke discussies en ruzies kunnen beginnen
. Dus blijft veel bij het oude en ontevredene aan beide kanten.
.
Opvoeden Uit: de Volkskrant, 10-11-2007, column door Sylvia Witteman
En (de Volkskrant, 10-11-2007, column door Sylvia Witteman):
Zelf twee keer zoiets meemakende in de familie, deelde de redactie meteen een tik uit. En dat werkte ... Dat wilt u niet weten ... Tot verbijstering van de ouders ... Wat er hier mis is gegaan, grappig genoeg uit dezelfde krant: Uit: De Volkskrant, 10-11-2007, door Renée Braams
En (de Volkskrant, 28-01-2006, door Steffie Kouters):
Wat het resultaat is bij ouders die minder slim zijn dan Sylvia Witteman, die waarschijnlijk door de ideologische tijdgeest misleid is, en genoeg bagage heeft om de zaak in de hand te houden, en haar verhalen hoogstwaarschijnlijk enigszins overtrokken heeft (VARA TV Magazine, nr. 36-2005, interview door Daphne Deckers):
Oef, wat een gezond verstand ... Men heeft Daphne dan ook gedurende lange tijd heel raar aangekeken in de grachtengordel in de buurt waarvan ze een tijdje heeft rondgedarteld... Allemaal hinderlijk veel gezond verstand bij die Daphne ... De oplossing van deze problemen is simpel te formuleren. In feite kan het overgrote deel van alle opvoedingproblemen voorkomen worden door het hanteren van simpele regels:
Meer bronnen over de gevolgen van zachte opvoeding hier
.En oh ja: als normaal en verstandig mens bent u er natuurlijk van op de hoogte dat de ene soort een heel andere opvoeding nodig heeft dan de andere ... .
Relatieproblemen Er zijn natuurlijk zeer veel mogelijke relatieproblemen. het meest interessant zijn die gevallen waarin de relatie zelf wel lijkt te deugen, maar er toch lichte tot ernstige wrijvingen zijn. Het overgrote deel van die problemen zijn terug te voeren tot communicatieproblemen: men verteld elkaar niet of onvoldoende wat men van elkaar verwacht, en men steunt elkaar daardoor ook niet in wederzijdse problemen - de algemene oplossing voor dit soort problemen is de algemene semantiek
. Voor een reportage uit de behandelingspraktijk, zie hier
.
Scheiding en gezond verstand Gezond verstand is het best verdeelde goed op aarde, want iedereen denkt dat hij er genoeg van heeft. Jammer genoeg is dit wel een aardig aforisme, maar geen weergave van de realiteit. Zodra bij een zaak persoonlijke emoties een rol gaan spelen, vertrekt het gezonde verstand met dusdanig gezwinde spoed, dat men zich kan afvragen of het überhaupt wel echt aanwezig is geweest, en er niet slechts sprake was van een schijn veroorzaakt door een dunne laag van sociaal gewenst gedrag. Een bekende voorbeeld is dat van scheiding. Het gezonde verstand zegt dat de scheidende partners het allergrootste belang hebben om elkaar zo veel mogelijk ruimte te geven, en zo veel mogelijk met elkaars belangen rekening houden, en vooral, als daar sprake van is, die van de kinderen. Ook weet iedereen dat dit meestal in het geheel niet het geval is, en hevige vetes zijn eerder regel dan uitzondering. De voornaamste reden van de enorme problemen bij scheiding is dezelfde als de belangrijkste reden dat het überhaupt tot scheiding komt (Dagblad De Pers, 04-02-2008, door Remco Tomesen):
Deze basale reden komt terug in de volgende bron, waarin nog wat meer verschijnselen die iedereen in zijn eigen directe sociale omgeving kan waarnemen (de Volkskrant, 11-10-2005, door Jaap Dronkers):
Een zeer instructieve bron van wijs- en waarheden over scheiding zijn ook de Oprah Winfrey- of Dr. Phil-programma's
over het onderwerp.
Eenmaal in het proces van scheiding zijn er een aantal gezond-verstand regels te formuleren die behulpzaam zijn bij het voorkomen van de allerergste problemen:
.
Ook op deze regels zijn natuurlijk uitzonderingen, maar de cijfers geven aan dat de kans dat het uw geval betreft bijzonder klein is - daarvoor is namelijk een lelieblank blazoen nodig. Voor een publiek voorbeeld, zie hier .
Psychologische problemen Psychische problemen kan je ruwweg scheiden in twee categorieën: de psychiatrische problemen die grotendeels biochemisch van aard zijn, en psychologische, die grotendeels problemen zijn van de strijd tussen de emotie en het denken. De psychologische problemen kunnen ook weer ruwweg in tweeën worden gedeeld: de gewone en de ernstige. Alle ernstige psychologische problemen bestaan uit gewone psychische problemen, plus het feit dat de betrokkene op een of andere wijze het gewone psychologische probleem een gewenst deel van zijn persoonlijkheid heeft gemaakt: men wil roken
- het wilsaspect creëert een (extra) cirkelproces
, oftewel een extra laag op het probleem. Een ander voorbeeld is dat van de
schrijver en zijn ongelukkige jeugd - die schrijver kan zijn jeugdprobleem tot
een gewenst probleem maken, als het een bron van creativiteit is. In ruimere zin
is dit soort processen ook de oorzaak voor de afkeer die veel mensen uit de
intellectuele wereld van televisie-psycholoog dr. Phil
hebben - ze willen wel aandacht, maar in feite niet van hun kwalen af
, omdat ze vinden dat die kwalen hen interessant maken (het Woody
Allen-complex). Deze relatie is terug te vinden in het oude psychologische
adagium dat degenen die het hardst therapie nodig hebben, het minst genegen zijn
er aan te beginnen.Over de ernstigere psychologische problemen staat over het voorbeeld van roken meer hier
. Voor de behandeling van de meeste psychologische problemen is de cognitieve
therapie het meest effectief gebleken, zie hier
- meer adviesbronnen staan in dit artikel
. Voor wie in eerste instantie zelf aan de slag wil, zie de onderwerpenlijst
boven, zie de tips aangaande het interne denkproces hier
, of raadplege goede literatuur
.
Ruzie Ruzie is die situatie waar twee mensen, meestal partners of anderen die elkaar na staan, het niet met elkaar eens zijn zonder die verschillen expliciet te benoemen, die verschillen ergens anders op projecteren, en over dat iets anders gaan "debatteren" met (hoog)oplopende emotionele uitdrukkingen (voor diverse korte versies, zie hier
)
.Uit deze definitie kan men de beste manieren om met ruzie om te gaan zelf destilleren: probeer het uiten van negatieve emoties te dempen, en probeer vervolgens erachter te komen wat het werkelijke verschil van mening is. Eén van de bekendere regels behorende tot het dempen, is dat je een ruzie tot één onderwerp moet zien te beperken. Daarna kan je bekijken of dat het werkelijke onderwerp is. Eén van de onbekendere regels wat betreft de werkelijke oorzaak is dat een ruzie over onachtzaamheid met betrekking tot materiële zaken vrijwel altijd gaat over onachtzaamheid met betrekking tot de relatie, de andere persoon. Voor beide processen geldt dat meest effectieve, productieve, aanpak bestaat uit het inschakelen van het rationele deel van de hersenen, ten einde de processen van het emotionele deel in de hand te krijgen en te begrijpen - datgene dat de cognitieve (ook wel: de rationeel-emotieve) aanpak wordt genoemd
- dat de ruziemaker zich ook bewust kan zijn van de emotie-ratio tegenstelling
blijkt hier
. Voor een wat uitgebreidere versie van dit verhaal, zie hier
- voor een oplossingsmethode van ernstige gevallen, zie hier
. De achtergrond achter al deze vormen van aanpak ligt in de verbetering van het
gebruik van woorden, de Algemene semantiek
.
Drugs Drugsverslaving is er in vele varianten - alcohol en nicotine zijn natuurlijk net zo goed drugs als cocaïne en heroïne. Drugsverslaving heeft vrijwel altijd twee componenten: een persoonlijke en een maatschappelijke, en de verschillende soorten onderscheiden zich door de mate waarin of het ander het geval is. Roken ontstond vroeger meestal onder sociale druk, en was voornamelijk een sociologische kwaal. Gebruik van hard drugs gaat meestal gepaard met een of andere psychische kwaal, ook weer komende in twee varianten: geestelijk, door mishandeling en dergelijke, of fysiologisch, door een of chemisch gebrek of overschot in het brein
. Hier gaat het over de maatschappelijke en de lichte psychische gevallen.Bij drugsgebruik zijn er twee fasen: het beginnen en het ermee doorgaan. Zoals Dr. Phil
opmerkte kan de reden om met iets door te gaan een heel andere zijn dan de reden
waarom men begon. Bij de lichte gevallen van drugs is de reden dat men begon
meestal sociologische druk, of een relatief licht geval van een gevoel van
ongeluk, en een wens naar compensatie van dat gevoel van ongeluk. Er zijn vele
drugs die dat doen. Tot dit punt lijkt er eigenlijk weinig aan de hand. Drugs
zijn drugs omdat de stof zelf een behoefte aan de stof kweekt. De reden dat men
ermee doorgaat wordt dan al snel die behoefte, en niet meer het oorspronkelijke
gevoel van ongeluk. Is dat gevoel van ongeluk inmiddels weg, dan is er geen
enkele reden meer om het te blijven gebruiken. Doet men het toch, is men
verslaafd.Dit de standaardversie van het drugsverhaal. Er is echter een "maar", en dat is het moment dat men voor de eerste keer naar drugs grijpt zelf: nog steeds uitgaande van de lichte gevallen - dat wil zeggen dat er geen interne chemische behoefte is en dus wel een externe oorzaak - is wat men dan doet niet de oorzaak van het gevoel van ongeluk aanpakken, maar het gevolg. Natuurlijk weet iedereen in zijn bewuste of onderbewuste ook wel dat niet de juiste aanpak is, dus is men eigenlijk teleurgesteld of ontevreden met zichzelf. Dat is op zichzelf weer een gevoel van ongeluk, dus een reden voor drugsgebruik, ad infinitum. Deze vorm van drugsgebruik is dus een vicieuze cirkel, of een valkuil. Is men slachtoffer van deze lichte vormen van drugsgebruik, waaronder het overgrote deel der rokers, is de oplossing simpel: stop met teleurgesteld zijn in jezelf, en stop met roken (of andere drugs)
.Het voorgaande is een simpel voorbeeld van rationeel-emotieve of cognitieve therapie; wat meer daarover hier
.Tot nu zijn we uitgegaan van de klassieke drugs, meestal fysieke stoffen. Er zijn ook een aantal niet-fysieke verslavingen, waarvan de bekendste gokken is. In die categorie hebben we ook nog aantal, twee andere belangrijke, namelijk die van winkelen/consumeren, en die van geld (zie aldaar
). En tenslotte eentje die wat algemener is: kicks
. Vanwege het niet-fysieke karakter zijn ze dus allemaal van de psychologische
of valkuil soort. Ook hier is er sprake van ernstige en minder ernstige vormen.
Geld Bij drugs
hebben we gezien dat het kenmerk van de verslaving aan een genotsmiddel niet
noodzakelijkerwijs in de biochemische afhankelijkheid van die stof ligt, maar in
een psychologische vicieuze cirkel van minderwaardigheidsgevoel veroorzaakt
door het gebruik, en de tijdelijke opkikker van het gebruik. Het is duidelijk
dat dit ook kan gelden voor geld, en dit proces is uitvoeriger beschreven hier
. Dit is van groot belang, omdat de zucht naar geld een van de meest
destructieve krachten is, mogelijkerwijs alleen overtroffen door de zucht naar
macht. Als de zucht naar geld en verslaving van de psychologische valkuil soort
is, dan geldt ook de oplossingen van die valkuil-soort. Bij drugs
is uitgelegd dat dat in principe heel simpel is: men hoeft alleen maar te beseffen
hoe het werkt en dat het niets oplevert, en men is er van af. Een hulp daarbij
kan zijn om te weten hoe het werkt, zie hier
.Voor degenen die denken dat het hen niet om het het geld zelf gaat, maar om de bijbehorende macht, zie het bijbehorende item macht
. Voor wie wat aan zijn geldzucht wil doen, lees zelfonderzoek
. Voor twee specifieke voorbeelden van dit verschijnsel, zie hier
(de simpele versie), en hier
; meer over de psychologische krachten achter dit verschijnsel hier
, en de directe sociologische gevolgen hier
. Voor een praktische aanpak, zie hier
.
Depressie Depressie is het gevolg van een archetypisch vicieuze-cirkelproces: mensen gaan zich slecht voelen omdat ze zich slecht voelen. Daar komt per definitie nooit een einde aan. Het aanvangspunt kan heel wel gelegen zijn in de simpele neiging van de mens om meer aandacht te hebben voor de negatieve aspecten van dingen, zie negativiteit
.Daarmee is ook meteen de clou voor (zelf-)behandeling gegeven: met moet zich niet negatief gaan voelen over zijn negatieve emoties. Dat klinkt moeilijker(!) dan het is. Iedereen heeft meer positieve en meer negatieve ervaringen, en meer positieve en meer negatieve gevoelens. Net als het zomert en het wintert, en nog een paar open deuren die hierover ingetrapt kunnen worden. Dus is er totaal geen noodzaak, of zelfs zin, om je daar over op te winden, net zo min als over zomer of winter, of het weer. Of beter: nog veel minder dan over zomer en winter of het weer. Want zomer of winter en het weer zijn zaken waar iedereen last van heeft, en van de ervaringen van een enkel persoon alleen maar die persoon. Kortom: de clou voor de oplossing van depressie ligt in een mate van zelfrelativering. Waarom zou je je negatief voelen over wat negatieve emoties, het zijn toch maar je eigen emoties? Zie ook zelfrelativering Naast de psychologische versie van depressie, is er ook de sociologische. Die slaat op de gevoelens van de groepen mensen, of de maatschappij of cultuur als geheel. Dat kan optreden als mensen niet alleen negatief zijn over bepaalde maatschappelijke aspecten, maar negatieve zijn omdat andere mensen negatief zijn. Dat eerste verdwijnt als de negatieve aspecten verdwijnen, het tweede verdwijnt niet, omdat er telkens weer mensen zijn die de andere negatieve mensen napraten. Een specifiek voorbeeld van sociologische depressie zijn (sommige) bewegingen op de aandelenbeurs. Een voorbeeld van algemeen maatschappelijke depressie is de toestand die ontstond door het optreden van het tweede kabinet Balkenende - ten einde steun te krijgen voor bezuinigingen op de sociale voorzieningen, werd een tijdelijk economische dip (2002-2004) verbaal aangesterkt tot een volledige economische neergang, hetgeen resulteerde is een voornamelijk maatschappelijke depressie (de economische dip was in gedurende 2005 voorbij). Voor aanvullende schriftelijke informatie over de psychologische versie van de kwaal, zie hier .
Geluk Geluk is een van die heikele psychologische begrippen waar iedereen mee te maken heeft en een mening over heeft, maar waarover, dus(?), een overeenkomstige verwarring over bestaat. De meest relevante systematische benadering lijkt die van de piramide van Maslow (meer detail volgt), waarin een hiërarchie van voorwaarden voor geluk is gegeven. Een belangrijke observatie stamt van Bertrand Russell (zie ook helemaal boven), die een weerklank heeft in Confucius: veel doen leidt tot veel geluk .
Zelfonderzoek / zelfkennis In Psychologie Magazine van februari 2005 krijgt de lezer de tip dat mensen die veel aan zelfonderzoek doen minder gelukkig zijn dan degenen die dat minder doen. De vermoedelijke redenen zijn ten eerste dat mensen die eraan doen veelal een reden hebben, en dat is omdat ze minder gelukkig zijn, en ten tweede omdat zelfonderzoek je confronteert met je eigen eigenschappen, waaronder de slechte. Daarover geeft de cognitieve therapie het volgende advies
:
Met behulp van dit advies kan men de negatieve aspecten van zelfonderzoek verminderen of vermijden, en het positieve overhouden. Die positieve kanten zijn het ontwikkelen van meer diepgang in je leven en het afzwakken van je negatieve eigenschappen, automatisch leidende tot meer levensgeluk
. Maar zelfs los van deze adviezen, zijn er toch sterke aanwijzingen dat zelfonderzoek tot betere mensen leidt: het is redelijk algemeen bekend dat men aan de slechte kanten van het menselijk gedrag men veel meer mensen vindt die weinig tot niets aan zelfonderzoek doen, en deze mensen zijn over het algemeen nog veel ongelukkiger, en dan ook nog van een soort die gevaarlijk is voor de medemens. Voor een praktijkvoorbeeld van de negatieve gevolgen van een gebrek aan zelfonderzoek zie hier
. Voor een therapie gebaseerd op de methode, zie hier
. Voor een behandeling van de resultaten, zie hier
.Voor de negatieve gevolgen van een teveel aan zelfonderzoek, zie hier
.Maar eigenlijk diene alle vormen van zelfonderzoek te beginnen met een redelijk hoeveelheid kennis van dat instrument wat aan genoemde euvelen lijdt: het brein
.Zelfrelativering Op deze webpagina worden vele psychische problemen besproken, en een aantal gezonde levenshoudingen beschreven. Die gezonde levenshoudingen hebben een component gemeen die ook de clou is van de meeste psychische problemen van de niet-dramatische soort: een ruime hoeveelheid zelfrelativering. Geldzucht, machtswellust, veeleisendheid, de bewonderings-valkuil, allemaal zijn ze verholpen met zelfrelativering. Gezond verstand, humor, Russell's algemene levenshouding, allemaal zijn ze een vorm van zelfrelativering. Van veel zaken gaat het erom om niet te veel en niet te weinig te hebben - bij zelfrelativering ligt het punt van teveel ver weg. Een van de manieren om tot meer zelfrelativering te komen is je met enige regelmaat het volgende voor te houden (voor jezelf maar liefst hardop uit te spreken): "Ik ben maar een eenvoudige boerenlul, en over 50 jaar ben ik dood." (of "boerentrien", maar vrouwen hebben zelden last van de kwalen die zelfrelativering noodzakelijk maken). Zelfontwikkeling Zelfontwikkeling, in de geestelijke zin, is een loffelijk streven, en leidt tot prachtige resultaten. Maar zelfontwikkeling is een hogere abstractie, iets dat het resultaat is van meer basale stappen - tussenniveaus zijn hier genoemd onder de termen zelfonderzoek
en zelfrelativering
. Echt praktische voorbeelden ervan zijn een nieuwe studie, cursus, of soms
zelfs hobby. Voor een aantal "hulp"-bronnen, zie hier
. Meer over zelfontwikkeling in het kader van de algemene semantiek hier
.
Therapieën Voor psychologische problemen
bestaan diverse soorten behandeling, met als bekendste uitersten de
psychoanalyse ("jarenlang liggen graven in je herinneringen op de bank bij de
psychiater à la Freud") en cognitieve therapie ("Een paar directe no nonsense
vragen en aanwijzingen voor gedrag hier-en-nu à la Dr. Phil
")
. Voor de meeste meer dagelijkse problemen is cognitieve therapie het meest
effectief gebleken, zie hier
. Voor wie in eerste instantie zelf aan de slag wil, zie de onderwerpenlijst
boven, of raadplege goede literatuur
.
Dood De dood is een singuliere, eenmalige, gebeurtenis, en daarom per definitie niet iets waar men zich middels ervaring, oefening of voorlichting op kan voorbereiden. Desondanks is de oplossing in principe van alle vragen rond de dood simpel: wie goed leeft, heeft ook geen probleem met de dood, want leven en dood zijn, als absolute entiteiten, spiegelbeelden van elkaar. Een illustratie van deze beweringen is te vinden in de volgende bron, die gaat over de ervaringen van iemand die bewust met de dood leeft .
Zin van het leven Zie hier .
Naar site home ·.
|
